حمام شیخ بهایی با راز عجیب خود، گرم شدن به وسیله یک شمع نشان دهنده نبوغ ایرانی و هنرمندی آن در طراحی، معماری و ساخت بنا ست که مدت ها ذهن جهانیان را به خود مشغول کرده بود.
شیخ بهایی از بزرگترین دانشمندان عصر صفوی در دوره شاه عباس است. او در فلسفه، منطق، نجوم و ریاضیات تبحر و صاحب نظر و اندیشه بود.
علاوه بر معماری حمام، ساخت ساعت آفتابی در حرم مطهر امام رضا (ع)، معماری مسجد امام اصفهان، مهندسی حصار نجف و... که زاییده ذهن خلاق و نبوغ ذاتی او بود برای ما به یادگار مانده است.
این حمام در شعاع 100 متری گنبد نظام الملک در جنوب مسجد عقیق اصفهان قرار دارد. از نظر معماری متعلق به دوره صفویه است و شرایط معماری آن دوره را رعایت کرده است.
در نقل هایی تاریخی هر کجا از ای حمام سخنی به میان آمده است با نام حمام اسرارآمیز از آن یاد شده است.
معماری داخلی حمام به این صورت بود: مکانی با سنگ مرمر برای ماساژ بدن، غرفه هایی برای استراحت و صرف غذاها و نوشیدنی هایی که در حمام های عمومی آن زمان رایج بود.
این حمام دو معمای رازگونه دارد که تا به امروز به صورت صد در صد حل و کشف نشده اند.
معمای اول، روشن بودن همیشگی شمعی به عنوان تنها منبع گرمایی حمام است.
معمای دوم، گرم شدن مخزن بزرگ حمام با همان یک عدد شمع.
نظر دیگری که، عنوان گردیده است وجود عصارخانه ای (محلی است که از دانه های روغنی، روغن تهیه می کنند) در نزدیکی مسجد است که از این عصارخانه روغن خاصی به مخزن گرمایی حمام راه پیدا می کرد.
حدس دیگر که راجع به روشن بودن همیشگی شمع زده می شود این که سیستم لوله کشی سفالی زیرزمینی در بین آبریزگاه مسجد جامع و این حمام وجود داشته است که به روش مکش گازهای متان و اکسیدهای گوگردی را به خزانه حمام می رسانده است و با محاسبات دقیق شیخ بهایی و طراحی منحصر به فرد خزینه این گازها به عنوان منبع گرما در مشعل خزینه می سوخته است.
در حین مرمت این حمام لوله های سفالی و چاه هایی کشف شد که نظریه بالا را تایید می کند. بنابراین آب همیشه گرم این محل با سیستم "دم و گاز" یعنی به کمک گاز متان فاضلاب مسجد جامع و چیکیدن روغن عصارخانه شیخ بهایی تامین می شد.
امروزه علم بازیافت فاضلاب و تولید انرژی از آن در کشورهای اروپایی و آمریکایی بسیار رایج است اما متاسفانه در ایران کاربردی ندارد.
راز دوم با کشف یک مخترع از مشهد تا حدودی مشخص شد.